Każdego dnia miliony dzieci doświadczają przemocy w takiej czy innej formie. Jest to problem globalny, który dotyczy wszystkich grup społecznych, niezależnie od koloru skóry, klasy, wykształcenia, dochodów, pochodzenia etnicznego i narodowości.
Ma ona bezpośredni, długotrwały i nieodwracalny wpływ na życie, przetrwanie, rozwój fizyczny i psychospołeczny oraz dobrostan dzieci. Przemoc wobec dzieci ma także konsekwencje finansowe dla rodzin i państwa.
Niepokojąca jest skala przemocy wobec dzieci, w tym jej najnowsze formy, takie jak cyberprzemoc i znęcanie się w sieci. Skutki wprowadzenia restrykcji COVID-19 i zamykania szkół naraziły dzieci na przemoc domową. Przemoc nasila się także w konfliktach, sytuacjach kryzysowych i humanitarnych.
Niedawno Afrykańskie Partnerstwo na rzecz Zakończenia Przemocy Wobec Dzieci oraz Afrykańskie Forum Polityki wobec Dzieci opublikowały trzy obszerne raporty oceniające status przemocy wobec dzieci w Afryce. Przeanalizowano w nich postępy i wyzwania, możliwości poszczególnych krajów w zakresie przeciwdziałania przemocy wobec dzieci oraz rodzime rozwiązania mające na celu jej wyeliminowanie. Raporty te opierają się na zobowiązaniach określonych w wielu międzynarodowych i afrykańskich przepisach regionalnych oraz zobowiązaniach zawartych w polityce rozwojowej. Wśród nich są Cel Zrównoważonego Rozwoju 16.2 oraz Cel 7 Agendy 2040, które potępiają przemoc wobec dzieci.
Postępy w eliminowaniu przemocy wobec dzieci w Afryce są powolne i nierówne. Wyzwania i niepowodzenia wynikają ze słabych możliwości technicznych, słabego finansowania, słabych struktur instytucjonalnych i słabej koordynacji wielosektorowej. Budżety przeznaczone na systemy ochrony dzieci są niskie i słabo zintegrowane z krajowym procesem budżetowym. Położenie kresu przemocy wobec dzieci jest misją długoterminową, która wymaga wielu podejść, strategii, podmiotów i inwestycji.
Koszt bierności
Jako badacze praw dziecka i polityki w tym zakresie pracujemy nad tym, by rządy wywiązywały się ze swoich obowiązków i zobowiązań wobec dzieci. W naszym raporcie Progress and Challenges zauważamy, że przemoc obciąża gospodarkę. Powoduje ona “drenaż budżetów krajowych i ogranicza wydatki socjalne”, spowalnia rozwój gospodarczy oraz niszczy kapitał ludzki i społeczny.
Brak działań ze strony władz w zakresie zapobiegania przemocy pociąga za sobą bezpośrednie koszty. Na przykład wykorzystywanie seksualne generuje wysokie koszty profesjonalnej opieki medycznej, wsparcia psychospołecznego, wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych i usług prawnych. Obejmują one m.in. leczenie, rehabilitację osób niepełnosprawnych, poradnictwo oraz dostęp do wymiaru sprawiedliwości dla ofiar.
Na przykład w RPA szacuje się, że wartość ekonomiczna przemocy wobec dzieci w 2015 roku wyniosła 173 miliardy R173 miliardów (13,5 miliarda USD), czyli 4,3% PKB tego kraju. W przypadku Nigerii szacuje się, że w wyniku braku działań kraj ten stracił łącznie ponad 967 mld naira (6,1 mld USD), czyli 1,07% PKB. Liczba ta nie uwzględnia ogromnych kosztów, jakie poniosły zarówno rodziny, jak i rząd w związku z niedawnymi porwaniami dziewcząt w Nigerii.
Wyniki badań sugerują, że w dłuższej perspektywie czasowej przyszłe zarobki i szanse na zatrudnienie danej osoby mogą się zmniejszyć z powodu słabych wyników w nauce, będących rezultatem doświadczania przemocy w dzieciństwie. Przemoc ma wpływ na kapitał ludzki, PKB i produktywność danego kraju.
Przemoc wobec dzieci ma skutki międzypokoleniowe. Niepodjęcie celowych i zdecydowanych działań prewencyjnych może stworzyć warunki dla niespokojnego dzieciństwa, które może ukształtować dorosłego człowieka, stanowiącego zagrożenie dla społeczeństwa i bezpieczeństwa narodowego.
Inwestowanie w profilaktykę
Jest oczywiste, że inwestowanie w zapobieganie przemocy wobec dzieci jest długoterminową strategią na rzecz zrównoważonej przyszłości.
Rządy powinny podjąć pilne działania, aby położyć kres przemocy wobec dzieci na całym kontynencie.
Muszą świadomie zobowiązać się do tego w swoich rocznych budżetach. Jednym z obszarów, który wymaga inwestycji, są struktury koordynujące, łączące plany i działania departamentów rządowych, społeczeństwa obywatelskiego, organizacji pozarządowych i innych interesariuszy.
Kolejnym obszarem, w który należy inwestować, są badania, tworzenie wiedzy, gromadzenie danych i zbieranie dowodów. Ma to zasadnicze znaczenie dla skutecznego reagowania. Rządy muszą zrozumieć tendencje, rozpowszechnienie i status przemocy wobec dzieci na poziomie krajowym i lokalnym.
Najważniejsze są inwestycje w skuteczne programy wspierające rodziny i stawiające je na pierwszym miejscu w działaniach prewencyjnych i ochronnych. Programy te mogą obejmować pozytywne rodzicielstwo, chroniące dzieci przed karami cielesnymi, zaniedbaniem, szkodliwymi praktykami kulturowymi, handlem ludźmi i innymi formami przemocy w rodzinie.
Rządy powinny inwestować w środki transgraniczne, aby zapobiegać narażaniu dzieci na niebezpieczeństwo i ich wykorzystywaniu. Prywatne przedsiębiorstwa również mają do odegrania rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa dzieci w Internecie.
Rongedzayi Fambasayi, doktorant: Wydział Prawa, North-West University
Artykuł został opublikowany w The Conversation Africa na licencji Creative Commons.
